آیا توافقی  در راه است | چرا صادرات نفت ایران افزایش یافت

بهزاد رنجبر

ریشه افزایش صادرات نفت ایران را باید در چراغ سبز آمریکا جستجو کرد.چرا آمریکا تحریم های نفتی ایران را کاهش داده است آیا توافقی در راه است؟

آن طور که آمار ها نشان می دهد صادرات نفت خام ایران به سطح ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است که بخشی از آن ناشی از صادرات ۱.۵ میلیون بشکه به چین و بخشی دیگر ناشی از تخفیف های ۳۰ درصدی است که قیمت نفت خام ایران را جذاب کرده است. اما این همه ماجرا نیست. آن طور که خبرگزاری های خارجی گزارش می دهند واشنگتن نیز به افزایش صادرات نفت ایران بی علاقه نیست. بلومبرگ در آخرین گزارش خود در ارتباط با صادرات نفت خام ایران که با استناد به آمار و داده‌های مختلف تهیه شده، اعلام کرده که صادرات نفت و میعانات گازی ایران با رشد بیش از ۵۰ درصدی نسبت به ماه ژانویه به حدود یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است. به گفته بلومبرگ اگرچه چشم انداز امضای توافق بین تهران و واشنگتن در آینده نزدیک مبهم به نظر می‌رسد، اما روابط بین دو کشور به طور قابل توجهی گرم شده است، به طوری که دولت بایدن دارایی های مسدود شده ایران را آزاد کرده و احتمالاً حتی اجازه غنی سازی اورانیوم را نیز داده است.

روزنامه اسرائیلی هاآرتص نیز گزارش داد که مذاکرات با سرعتی بیش از حد انتظار پیش می‌رود و احتمال دستیابی به توافق در عرض چند هفته وجود دارد. مفاد قرارداد احتمالاً شامل توقف فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصدی و بالاتر از سوی ایران در ازای صدور مجوز به میزان یک میلیون بشکه در روز نفت می‌شود.

آیا این موضوع ناشی از انجام یک توافق پنهانی است؟

بررسی ها نشان می دهد سیاست های کاهش عرضه نفت از سوی روسیه و عربستان به مانعی برای نزول قیمت ها دربازار نفت تبدیل شده و این موضوعی است که کاخ سفید اصلا به آن علاقه مند نیست. فدرال رزو به دلیل افزایش نرخ تورم تا سطح ۹.۴ درصد به ویژه بعد از جنگ اوکراین تلاش کرد که نرخ تورم را کاهش دهد و در این سیاست نیز موفق بود، به طوری که در حال حاضر نرخ تورم در آمریکا به ۳.۲ رسیده است. در چنین شرایطی هر نوع افزایش قیمت نفت می تواند سیاست های مهار تورم را در آمریکا با چالش جدی مواجه کند و حتی منجر به افزایش هزینه تمام شده تولید و قیمت سوخت به عنوان یک نماگر مهم اقتصاد در آمریکا شود. همین حالا میانگین قیمت ملی بنزین در آمریکا به ۳.۸۰۳ دلار در هر گالن رسیده که کمتر از ۳.۸۲۹ دلار در یک ماه پیش است اما بالاتر از قیمت ۳.۷۶۴ دلار سال گذشته است.

همه اینها در حالی است که در دو سال گذشته کاخ سفید تبلیغات زیادی در مورد اثر بخش بودن سیاست های دولت بایدن درزمینه رشد تولیدو کاهش نرخ تورم انجام داده است.

در چنین شرایطی هر نوع کاهش عرضه نفت از سوی روسیه و عربستان که به نظر می رسد به دلیل تاثیر گذاری بر انتخابات ریاست جمهوری سال آینده آمریکا انجام می شود می تواند برنامه های دموکرات ها را نقش برآب کند و منجر به خداحافظی جو بایدن از کاخ سفید شود. دولت بایدن در تلاش است تا از طریق افزایش عرضه نفت در بازار های جهانی مانع از صعود بیشترقیمت ها شود. یکی از گزینه های مهم برای افزایش عرضه عراق است. به موزات عراق، دولت بایدن سایر مبادی مهم عرضه را هم زیر نظر دارد به همین دلیل از از طریق کاهش تحریم های نفتی ایران در حال یک بده بستان سیاسی است. بلومبرگ در این باره می گوید: دولت ایالات متحده ممکن است علناً آن را نپذیرد، اما ترجیح داده است تا اجازه دهد فروش نفت ایران به بالاترین حد خود برسد – و کاملا روشن است که از عرضه بازارها در تلاش برای پایین نگه داشتن قیمت نفت خوشحال است.

دالغا خاتین اوغلو، کارشناس بازار انرژی در گفت‌وگو با آناتولی با اشاره به دلایل موثر بر افزایش میزان صادرات نفت خام ایران در ماه‌های گذشته و علت چشم‌پوشی واشنگتن نسبت به فروش نفت توسط تهران، می گوید: افزایش صادرات نفت ایران به دلیل چراغ سبز آمریکا بوده که هم خواهان نفت ارزان در بازارهای بین‌المللی به خاطر انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ و شتاب رشد اقتصادی است و هم در تلاش برای رسیدن به توافقی با ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است.

او با اشاره به اینکه ایران معمولا نفت صادراتی خود را با قیمت‌هایی کمتر از ارزش روز جهانی به برخی کشورها نظیر چین می‌فروشد، گفت: ایران کماکان هزینه دور زدن تحریم‌ها را متحمل می‌شود و نفت خود را با تخفیف چشمگیر راهی بازارهای چین می‌کند. به همین خاطر اخیرا داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرد در پنج ماه ابتدایی امسال فقط نیمی از درآمدهای نفتی در نظر گرفته شده برای این پنج ماه در بودجه دولتی محقق شده و امسال قیمت‌ فروش نفت کشور در اغلب ماه‌ها حدود ۶۰ تا ۶۵ دلار بود. این در حالی است که متوسط قیمت واقعی نفت ایران که توسط اوپک نیز اعلام می‌شود، می‌بایست حدود ۸۰ دلار باشد.

اطلاعات موجود نشان می دهد که بحث افزایش صادرات نفت ایران بیشتر از آنکه ناشی از نزدیک شدن به توافق هسته ای باشد ناشی از سیاست های اقتصادی جو بایدن است با این حال بطن اتفاق های رخ داده و کاهش تحریم های نفتی خود می تواند زمینه ای برای یک تفاهم نانوشته باشد که شاید ابعاد گسترده تری پیدا کند اما فعلا  با توجه با اثر گذاری چین و روسیه در سیاست خارجی ایران چشم انداز مثبتی درباره آن وجود ندارد.